Agriculture maharaja

  जीवनसत्वासह पैसा मिळवून देणारा आवळा आवळ्याचे झाड अत्यंत काटक असल्यामुळे या पिकाची फारशी काळजी न घेताही या फळझाडापासून चांगले उत्पादन मिळते. आवळ्यापासून कमी खर्चात मिळणारे उत्पादन, फळांचे आहारदृष्ट्या महत्व आणि औषधी उपयुक्तता यामुळे आवळा या फळपिकाच्या लागवडीस अनन्यसाधारण महत्व प्राप्त झाले आहे. आवळा या फळझाडाचे उगमस्थान दक्षिणपूर्व आशियातील मध्य आणि दक्षिण भारतातील आहे. हिमालयाच्या पायथ्यापासून ते दक्षिणेकडे श्रीलंकेपर्यंत हे झाड चांगले वाढते. समुद्रसपाटीपासून तेराशे मीटर उंचीपर्यंत आवळ्याची वाढ चांगली होते. भारतात उत्तर प्रदेश, महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश, बिहार, राजस्थान, आसाम इत्यादी राज्यात आवळ्याची लागवड केली जाते. महाराष्ट्रात सह्याद्री, सातपुडा, अजिंठ्याच्या डोंगराळ भागात तसेच अकोला, बुलढाणा, सातारा, कोल्हापूर, अमरावती, चंद्रपुर, भंडारा, नागपुर, जळगाव व यवतमाळ या भागातील जंगलात आवळ्याची झाडे आढळतात. चवीला तुरट आणि आंबट असलेल्या आवळ्यात क जीवनसत्व भरपूर असते. जीवनसत्वासह आवळा आपल्याला पैसा देतो. हो, प्रक्रिया उद्योगातून आपण आवळ्याच्या फळापासून मुरब्बा, सॉस, कॅन्डी, वाळलेल्या चकत...

  सेंद्रिय खतांमुळे वाढत शेतातील उत्पन्न; 'हे' आहेत खतांचे प्रकार वनस्पती व प्राणी यांच्या अवशेषापासून जे खत तयार होते त्याला सेंद्रिय खत म्हणतात. सेंद्रिय खतांमध्ये महत्त्वाची खते म्हण्जे शेणखत,  कंपोस्ट ,  हिरवळीची खते ,  गांडूळ खते ,  माश्यांचे खत ,  खाटिकखान्याचे खत ,  हाडांचे खत ,  तेलबियांची पेंड इत्यादी. सध्या अशा शेतीकडे शेतकरी वळालेले आहेत. सेंद्रिय शेतीमुळे शेतातील शेतमालााला चांगला दर देखील मिळत असतो. शिवाय सेंदिय खतांमुळे रासायनिक खतांवरील        खर्चदेखल कमी होतो. सेंद्रिय खतांचे प्रकार  शेणखत : गाईम्हशींचे शेण,  मूत्र ,  गोठ्यातील पालापाचोळा इत्यादी घटकांपासून तयार होणाऱ्या खताला शेणखत म्हणतात. त्यामध्ये नत्र ,  स्फुरद व पालाश असते. शेणाचा महत्त्वाचा उपयोग बायोगॅसमध्ये ऊर्जा निर्मितीसाठी होतो आणि शिल्लक राहिलेले पातळ शेण पिकांच्या वाढीसाठी पोषक अन्नद्रव्य म्हणून वापरता येते.  कंपोस्ट खत :- शेतातील गवत,  पिकांचे कापणीनंतर उरलेले अवशेष ,  भुसा ,  उसाचे पाचट ,  कापसाची धसक...

  उन्हाळ्यात करा काकडीची लागवड काकडी या पिकाची योग्य नियोजन करून उत्पन्न घेतले तर शेतकऱ्यांच्या आर्थिक प्रगती सुधारणा होऊ शकते.  काकडीला उन्हाळ्यात जास्त मागणी असते. जर शेतकऱ्यांनी उन्हाळ्यात योग्य नियोजन करून चांगले उत्पन्न घेतले तर शेतकऱ्यांना चांगला फायदा होऊ शकतो. काकडी लागवडीचा कालावधी  काकडी पिकाची लागवड वर्षाच्या जून किंवा जुलै आणि जानेवारी, फेब्रुवारी महिन्यात करणे महत्त्वाचे असते. लागवड करणे आदी शेताची चांगली मशागत करून योग्य प्रमाणात शेण खताचा पुरवठा करावा. जर माती परीक्षण केले असेल तर उत्तम. 50 किलो पालाश, 50 किलो स्फुरद या रासायनिक खतांचा पुरवठा योग्य प्रमाणात करावा. नत्राचा पुरवठा एकाच वेळेस न करता दोन हप्त्यात विभागून द्यावा. रासायनिक खतांचा पुरवठा खुरपणी झाल्यानंतर साधारणतः तीन आठवड्यांनी पहिला डोस व सहा हप्ता नंतर दुसरा डोस द्यावा. जमीन व हवामान  काकडे पिकाच्या लागवडीसाठी मध्यम किंवा रेताड जमीन उपयुक्त असते. जास्त खोल व निचरा होणाऱ्या जमिनीत आली लावणी करता येते. काकडी पिकाच्या उत्पादनात हवामान या घटकाचा फार प्रमाणात प्रभाव पडतो. साधारणपणे काकडी पिकास ...

शेतकऱ्यांनो युरियाच्या वापराने पीक जोमाने वाढते; पण..... यंदाच्या वर्षी वरुणराजाने सुरुवातीपासूनच बळीराजाला दिलासा देण्याच्या दृष्टीने समाधानकारक हजेरी लावल्यामुळे या वर्षी खरिपाची पिके मोठय़ा जोमात असून अधूनमधून पडणाऱया पावसाच्या सरींना युरियाची साथ देण्यासाठी शेतकऱयांनी कृषी केंद्रासमोर युरिया खत खरेदीसाठी मोठय़ा रांगा लावल्या आहेत. या वर्षी पाऊस लवकर बरसल्याने गेल्या वर्षीच्या तुलनेत पेरादेखील लवकर झाला. त्यामुळे खतांची मागणी वाढली. राज्यात गेल्या खरिपात जूनच्या पहिल्या आठवडय़ात फक्त साडेसात लाख हेक्टर पेरा झाला होता. यंदा याच कालावधीत पेरा एक कोटी साडेसात लाख हेक्टर इतका झाला. त्यामुळे खत मागणी वाढली. खरिपातील सर्वच पिकात टॉप ड्रेसिंगकरिता युरियाचा वापर मोठय़ा प्रमाणात होत असल्याने युरियाची मागणी वाढली आहे. आपल्या देशात एकूण रासायनिक खतांच्या वापरात एकटय़ा युरियाचा वापर 59 टक्के आहे. हे खत इतर खतांच्या तुलनेत स्वस्त असल्याने तसेच त्याच्या वापराचे परिणाम पिकांवर लवकर दिसत असल्याने शेतकऱयांची पसंती युरियाला असते. देशामध्ये हरितक्रांतीच्या सुरुवातीला शेतीचे उत्पादन वाढावे यासाठी रासायनिक ख...

  काजू की खेती कैसे करें, आइये जानते हैं पूरी जानकारी काजू मूलतः एनाकोर्डियेसिया परिवार से ताल्लुक रखता है. इसे भारत में पुर्तगालियों द्वारा 16 वीं सदी में लाया गया था. इसका उपयोग ड्राई फ्रूट्स के तौर पर किया जाता है. इसके अलावा काजू का उपयोग मिष्ठान और अन्य खादय पदार्थो में किया जाता है. काजू से फनी नामक एक प्रसिद्ध पेय पदार्थ भी बनाया जाता है जो लोगों में काफी लोकप्रिय है. तो आइए जानते हैं काजू   की   खेती   के   लिए   जलवायु काजू एक उष्णकटिबंधीय फसल मानी जाती है जिसकी खेती के लिए तापमान 20 डिग्री सेल्सियस से कम नहीं होना चाहिए. इसकी खेती 700 मीटर से कम ऊंचाई वाली जगह पर उपयुक्त मानी जाती है. यह सूखा सहन करने में सक्षम है लेकिन सर्दी को नहीं सहन कर सकती है. काजू की खेती के लिए तटीय प्रदेश  सबसे अनुकूल माने जाते हैं. काजू   की   खेती   के   लिए   वर्षा जिन क्षेत्रों में वार्षिक वर्षा 600 से 4500 मि.मी. हुई हो वह क्षेत्र काजू की खेती के लिए उपयुक्त होता है. कम वर्षा में भी काजू की खेती आसानी से की जा सकती है.   काजू  ...

  डबल केमिकल कोंबिनेशन से बनी फंजीसाइड कैसे कार्य करती है तथा इनका फसलों में उपयोग और मात्रा बाजार में कई प्रकार के फफूंदीनाशक मिलते हैं जो कई प्रकार की फसल के रोगों से फसल को बचाते हैं और फसल की उपज बढ़ाने में मदद करते हैं. इन कीटनाशकों के काम करने का तरीका और अलग-अलग फसलों में इसकी डोज़ जानना बहुत जरूरी होता है. बाजार में टेक्निकल कोंबिनेशन से निर्मित कई फंजीसाइड है जो अधिक मशहूर है क्योंकि इनका असर जल्दी और देर तक रहता है. तो आइये जानते हैं कुछ दो कोंबिनेशन से निर्मित फंजीसाइड दवाएं जो फसल के लिए उपयोगी साबित होती हैं. एज़ोक्सिस्ट्रोबिन 11 + टेबुकोनाज़ोल 18.3 एससी (Azoxystrobin 11% + Tebuconazole 18.3% SC) यह बाजार में स्पेक्ट्रम, कस्तोडिया आदि नाम से जानी जाती है. यह एक विश्व स्तरीय कवकनाशक है जिसमें एज़ोक्सिस्ट्रोबिन 11% और टेबुकोनाज़ोल 18.3% डब्ल्यू/ डब्ल्यू एससी है. यह कवक के श्वसन को रोकता है. यह Triazole और Strobilurin chemistries का एक शक्तिशाली संयोजन है जो Systemic और Translaminar (पत्ती के दोनों तरफ) गति करके पौधे की प्रणाली में तेजी से फैलता है और बीमारियों से नियंत्रण ...

  कैसे करें काले चावल की खेती (How to cultivate black rice) वैसे तो सबसे पहले  काले चावल की खेती की शुरूआत चीन में हुई थी. लेकिन भारत में सबसे पहले काले चावल का उत्पादन मणिपुर और असम राज्यों में किया गया. वहीं अब देश के कई हिस्सों में इसकी खेती होती है. इसका आकार चावल की अन्य किस्मों की तरह ही होता है. लेकिन ऐसा माना जाता है कि काले चावल के हेल्थ बेनिफिट बहुत हैं. तो आइए जानते हैं काले चावल की खासियत और इसकी खेती के फायदे: काले  चावल  के  प्रमुख  गुण (Key Properties of Black Rice) काले चावल में चाय और कॉफी की तुलना में एंटी ऑक्सीडेंट गुणों की मात्रा अधिक होती है. यही वजह है कि इसके खाने से स्वास्थ्य संबंधित कई बीमारियों में लाभ मिलता है. अधिक मात्रा में एंटी ऑक्सीडेंट गुणों की वजह से यह बीमारियों  खिलाफ लड़ने की क्षमता को बढ़ाता है. वहीं विशेषज्ञों के मुताबिक यह कैंसर जैसी घातक बीमारी से लड़ने में भी काफी फायदेमंद है. वहीं सफेद और ब्राउन राइस की तुलना में इसमें विटामिन बी, विटामीन ई, कैल्शियम, आयरन, मैग्नेशियम  और जिंक जैसे तत्व ज्यादा मात्रा में ह...

  खेतों में कीटनाशक का छिड़काव करने के लिए एकदम सरल है यह तरीका आज का किसान न सिर्फ आधुनिक खेती कर रहे हैं, बल्कि आधुनिक तकनीक ( Modern Technology ) को अपनाकर फसलों की पैदावार भी बढ़ा रहे हैं. आज किसान स्मार्ट खेती ( Safe and Smart Farming ) करने लगे हैं. इसका एक उदाहरण यह है कि अब किसान  खेती में ड्रोन  का इस्तेमाल भी करने लगे हैं. जी हां, ऐसी एक खबर कोटा के दीगोद क्षेत्र से सामने आई है, जहां किसान ड्रोन (Drones) की मदद से कीटनाशक की छिड़काव कर रहे हैं. इन दिनों ड्रोन खेती-बाड़ी में उनकी काफी मदद कर रहा है. कम समय में कीटनाशक का छिड़काव आप ड्रोन की मदद से फसल की पैदावार भी बढ़ा सकते हैं, साथ ही कम समय में खेत के पूरे हिस्से में  कीटनाशक का छिड़काव  आसानी से कर सकते हैं. कई बार कीटनाशक छिड़कते समय किसानों को जहरीले कीड़े या सांप आदि काट लेते हैं. ऐसे में किसानों को इस समस्या से भी निजात मिल गई है. कम पानी का होता है इस्तेमाल आपको बता दें कि खेतों में  कीटनाशक का छिड़काव  करने के लिए मजदूरों की मदद लेनी पड़ती है. इस तरह कीटनाशक के छिड़काव में पानी की अध...

  अधिक उत्पादन वाढीसाठी सेंद्रिय-रासायनिक शेती करणे ही काळाची गरज जमिनीची सुपीकता व उत्पादकता जोपासण्यासाठी फक्त सेंद्रिय खते वापरणे हा एकमेव उपाय नाही. तसेच रासायनिक खताचा त्याग करून आणि सेंद्रिय खते वापरून अशी सेंद्रिय शेती फायदेशीर होणार नाही. त्याचप्रमाणे दोन्ही खते अन्नद्रव्याच्या प्रमाणत दिली तरी अन्नद्रव्याची उपलब्धता आणि उत्पादन परिणामकारकता सारखी नसते. याविषयी माहिती या लेखात वाचावयास मिळणार आहे. हल्ली सेंद्रिय शेती व रासायनिक शेती याविषयी बरेच वाद-विवाद होत आहेत. जमिनीची सुपिकता व उत्पादकता जोपासण्यासाठी फक्त सेंद्रिय खते वापरणे हा एकमेव उपाय नाही. हल्ली शेतकरी सेंद्रिय शेतीचा पुरस्कार करू लागला आहे. सेंद्रिय शेती म्हणजे फक्त सेंद्रिय पदार्थांचा वापर. रासायनिक खताचा त्याग करून आणि सेंद्रिय खते वापरून अशी सेंद्रिय शेती फायदेशीर होणार नाही.  रासायनिक खते जेव्हापासून शेतीस वापरण्यास सुरुवात झाली तेव्हा पिक परिस्थिती पाहून शेतकर्यांची मानसिकता रासायनिक खते वापरल्यास इतर खते वापरावयाची गरज नाही अशी होत गेली. अमर्याद पाणी व केवळ रासायनिक खताच्या वापरामुळे शेतजमीन कडक व कसह...